Πνίγομαι από το στρες

Η καθημερινότητά μας είναι «πνιγμένη» στο στρες: επείγοντα e-mail που πρέπει να απαντηθούν αμέσως, μήτινγκ που πρέπει να προγραμματιστούν και να διεκπεραιωθούν ταχύτατα, προθεσμίες που «τρέχουν», λογαριασμοί που πρέπει να πληρωθούν. Χώρια βέβαια οι υποχρεώσεις της οικογένειας, η πανδημία της γρίπης που βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας και οι κάθε είδους κακές ειδήσεις και προβλήματα.

Μοιραία, λοιπόν, κάθε τρεις και λίγο νιώθουμε την καρδιά μας να κτυπάει σαν τρελή, τις παλάμες μας να ιδρώνουν και το κεφάλι μας να «σφίγγεται».Οι σωματικές αντιδράσεις που βιώνουμε όταν νιώθουμε στρες δεν είναι τυχαίες. Το ανθρώπινο σώμα ανέπτυξε στο διάβα του χρόνου αυτούς τους αμυντικούς μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει τους εκάστοτε εισβολείς και εχθρούς του. Κάθε φορά που ο οργανισμός έρχεται αντιμέτωπος με μια δυνητική απειλή, μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού.
Τί σημαίνει πρακτικά αυτό; Να πως αντιδρούν στο στρες μερικά από τα βασικότερα συστήματα του ανθρώπινου σώματος, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία.

1. Νευρικό σύστημα. Όταν νιώθουμε στρες, ο οργανισμός ενεργοποιεί απότομα τα ενεργειακά αποθέματά του για να πολεμήσει αυτό που εκλαμβάνεται ως απειλή. 

Με μια αντίδραση που αποκαλείται «πάλεψε ή φύγε», το επονομαζόμενο συμπαθητικό νευρικό σύστημα δίνει το μήνυμα στα επινεφρίδια να απελευθερώσουν αδρεναλίνη (επινεφρίνη) και κορτιζόλη, ώστε ο οργανισμός να ετοιμαστεί για να παλέψει εναντίον της δυνητικής απειλής ή να προσπαθήσει να την αποφύγει. 

Πρόκειται για δύο ορμόνες, που κάνουν την καρδιά να κτυπά πιο γρήγορα, ενώ αυξάνουν την αρτηριακή πίεση, αλλάζουν την διαδικασία της πέψης και διεγείρουν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Όταν περάσει η κρίση, το νευρικό σύστημα συνήθως επανέρχεται στο φυσιολογικό. 

2. Μυοσκελετικό σύστημα. Σε συνθήκες στρες, οι μύες «τεντώνονται», δηλαδή συσπώνται. Η σύσπαση αυτή για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα μπορεί να προκαλέσει τις επονομαζόμενες κεφαλαλγίες τάσεως (είναι η πιο συχνή μορφή πονοκεφάλου), ημικρανία και διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα (λ.χ. πόνο στην μέση). 

3. Αναπνευστικό σύστημα. Το στρες μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή ή να προκαλέσει ταχύπνοια, δηλαδή γρήγορη αναπνοή, η οποία με τη σειρά της οδηγεί μερικούς ανθρώπους στις κρίσεις πανικού. 

4. Καρδιαγγειακό σύστημα. Το οξύ στρες, δηλαδή αυτό που διαρκεί λίγο, προκαλεί αύξηση του καρδιακού παλμού και ισχυρότερες συσπάσεις του καρδιακού μυός. Επιπλέον, διαστέλλει τα αγγεία μέσω των οποίων φτάνει το αίμα από την καρδιά στους μεγάλους μύες του σώματος και στην καρδιά, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η τροφοδοσία τους με αίμα. 

Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξέος στρες μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς, ενώ οι συνέπειες μπορεί να φτάσουν έως και το έμφραγμα. 

5. Ενδοκρινικό σύστημα. Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση στρες, τα επινεφρίδια παράγουν κορτιζόλη και επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τις επονομαζόμενες «ορμόνες του στρες». 

Όταν συμβεί αυτό, το ήπαρ παράγει περισσότερη γλυκόζη (σάκχαρο), η οποία παρέχει στον οργανισμό την ενέργεια που χρειάζεται σε περιπτώσεις ανάγκες για την αντίδραση «πάλεψε ή φύγε» (βλ. Νευρικό σύστημα). 

6. Γαστρεντερικό σύστημα. Το στρες μπορεί να μας κάνει να τρώμε περισσότερο ή λιγότερο απ' όσο συνήθως. Εάν ένας άνθρωπος αυξήσει την τροφή που καταναλώνει, αλλάξει διατροφικές συνήθειες, αυξήσει την χρήση αλκοόλ ή καπνίζει περισσότερο λόγω στρες, μπορεί να αναπτύξει «καούρες» (ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση). 

Το στομάχι από την πλευρά του μπορεί να αντιδράσει με αίσθημα σφιξίματος ή ακόμα και με ναυτία ή έμετο. Πολλοί άνθρωποι, τέλος, εκδηλώνουν δυσκοιλιότητα ή διάρροια σε περιόδους στρες, επειδή μπορεί να επηρεαστεί η πέψη και ο τρόπος απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. 

7. Σύστημα αναπαραγωγής. Στις γυναίκες, το στρες μπορεί να προκαλέσει διαταραχή του εμμήνου κύκλου, διακοπή της εμμήνου ρύσεως ή πόνο στην διάρκεια της περιόδου. Μπορεί επίσης να ελαττώσει την ερωτική επιθυμία.

Στους άνδρες, η υπερπαραγωγή κορτιζόλης λόγω στρες μπορεί να επηρεάσει την φυσιολογική λειτουργία του συστήματος αναπαραγωγής. Αν το στρες είναι χρόνιο, μπορεί να διαταραχθούν τα επίπεδα τεστοστερόνης και η παραγωγή σπερματοζωαρίων, με συνέπεια την υπογονιμότητα.